Populisme en klimaat zijn de grote winnaars van deze verkiezingen

"Nederland heeft ho! gezegd tegen het verkeerde populisme, stelt Rutte. Dat is alleen gelukt door delen van de agenda van Wilders over te nemen. Door zelf de populistische troef te spelen."

• deel dit
• tweet dit

Een aantal zaken valt op, nu bijna alle stemmen geteld zijn. Ecologie en klimaat hebben gewonnen, met meer dan een verdubbeling van de Partij voor de Dieren (van twee naar vijf zetels), enorme winst voor GroenLinks (van vier naar veertien zetels), en groei bij D66 (van twaalf naar negentien zetels). Daarnaast heeft de kiezer duidelijk afgerekend met het beleid van Rutte II, met de Partij voor de Arbeid en met de VVD. En dat mag die laatste zich best wat meer aanrekenen.

De PvdA kelderde van 38 naar negen zetels en is hard gestraft door de kiezer. De VVD moet acht zetels inleveren. Het is dan ook een beetje misplaatst dat Mark Rutte de uitslag presenteert als een overwinning. "Nederland heeft 'ho!' gezegd tegen het verkeerde populisme", stelde hij gisteravond. Inderdaad, Geert Wilders staat op twintig zetels, een stuk minder dan in eerdere peilingen. Maar dat is alleen gelukt door delen van zijn agenda over te nemen. Door zelf de populistische troef te spelen.

Denk aan Sybrand Buma (het CDA gaat van 13 naar 19 zetels), die kinderen staand in de klas het Wilhelmus wil laten zingen en dubbele paspoorten wil afpakken. Denk aan de PvdA, die zich in en ultieme poging de kiezer te behagen tot een soort sociaaldemocratisch patriotisme wendde. Denk aan Rutte zelf, met zijn 'pleur op'-uitspraak, of zijn 'doe normaal of ga weg'. Die classificatie is ook zo dubieus. Er is geen goed of slecht populisme. Populisme is populisme. En van Wilders zijn we nog lang niet af.

Bovendien zijn het uitspraken die een premier niet hoort te doen, hij hoort boven de partijen te staan. In plaats van te vieren, zou Rutte zich moeten afvragen waarom zijn beleid is afgerekend. Het feit dat de VVD als grootste uit de verkiezingen komt, is niet per se zijn verdienste. Nederland is traditioneel een vrij liberaal en conservatief land. Het zou mooi zijn als Rutte bij de formatie van een nieuwe regering, een stapje opzij doet.

Geen VVD in de regering de komende vier jaar, maar ruimte voor een centrumlinkse regering, met onder andere CDA, D66, GroenLinks en de Partij voor de Dieren. Dat zou ik wel mooi vinden. Met Marianne Thieme als minister van Klimaat. Alleen dan geef je gehoor aan de ruime verdubbeling van de groene partijen. Het is een wilde opzet, en zal helaas niet uitkomen, maar het is er wel tijd voor, voor een politiek klimaatverhaal.