Dit is een bildungsoefening voor smartphone-verslaafden
De digitale onthouding is een ethische oefening die de vraag naar het goede leven centraal stelt – wat is een waarachtig en mooi leven, wat maakt het leven de moeite waard? In het licht hiervan worden studenten aan de Bildung Academie in Amsterdam gemotiveerd actief na te denken over en invulling te geven aan hun positieve vrijheid. Dat wil zeggen dat zij proberen vorm te geven aan hun bestaan en identiteit vanuit de gedachte dat werkelijke vrijheid slechts inhoud kan krijgen in relatie tot anderen en in de wijze waarop je je verhoudt tot je omgeving.
Tekst loopt door onder de afbeelding.
Foto: Callie Morgan.
Zo bezien valt een zelfvormende praktijk als de 'detox' onder de traditie van de levenskunst. Deze ars vitae, die in de klassieke oudheid algemeen gangbaar was, heeft tot doel om door bezinning en toewijding een eigen karakteristieke levenshouding te ontwikkelen (een mens uit één stuk te worden, zogezegd) die het mogelijk maakt om een vrij, soeverein en weerbaar bestaan te leiden.
De Franse filosoof Michel Foucault ziet dit als een vorm van zelfzorg die individuen in staat stelt om 'op eigen kracht of met behulp van anderen in te werken op hun lichamen en zielen, gedachten, gedragingen en zijnswijzen, om door zichzelf te veranderen een bepaalde staat van geluk, zuiverheid, wijsheid of volmaaktheid te bereiken.'
Foucault definieerde levenskunst als een vrijheidspraktijk. Toegepast op de relatie met onze smartphones, tablets en laptops betekent dit dat de digitale ascese in het teken staat van het bevorderen van een vrije omgang met digitale middelen. Dat wil zeggen: je op een eigenzinnige en weldoordachte wijze kunnen verhouden tot de mediale sfeer.
Doel is dan ook niet 'vrijheid van', maar 'vrijheid tot', oftewel: het nastreven van een gewetensvolle en vrije betrekking met de gedigitaliseerde leefomgeving die bijdraagt aan de realisatie van het goede leven. De digitale onthouding is wat dit aangaat een typische bildungsoefening die helpt om ingesleten opvattingen en gewoonten te bevragen en, daar waar nodig, te vervangen door opvattingen en gewoonten naar eigen keuze.
Elk automatisme - of het nu een denkreflex of handeling betreft - is per slot van rekening ontstaan door herhaling, en wat door herhaling is ontstaan, kan door herhaling worden gewijzigd.
Nu je er toch bent…
…hebben we een verzoek. Steeds meer mensen lezen de artikelen op brainwash.nl, zijn geabonneerd op onze nieuwsbrief en podcast, kijken en luisteren naar onze programma’s op radio en televisie. Brainwash behandelt de grote vragen van nu. Om dat te kunnen blijven doen, hebben we jouw steun nodig.
We leven in een tijd van extremen. Een tijd waarin media vooral oog hebben voor tegenstellingen en conflict, terwijl de werkelijkheid vaak veel genuanceerder is. Brainwash helpt je om je kaders zelf in te kleuren. We geven geen pasklare antwoorden, maar onverwachte inzichten en vooral veel stof tot nadenken.
Brainwash is onderdeel van omroep Human. Zonder Human, geen brainwash.nl, geen nieuwsbrief, geen podcast, geen… Nou ja, je krijgt het idee. Word dus nu vriend van Human, dat kan al vanaf 7,50 euro per jaar − het duurt maar een paar minuten. Dankjewel!
Ja, ik word vriend van Human
Meer weten?
Hans Schnitzler is filosoof, publicist, verbonden aan de Bildung Academie en auteur van Het Digitale Proletariaat (2015). Afgelopen week verscheen zijn nieuwe boek Kleine Filosofie van de Digitale Onthouding.
Technologie staat tussen ons en de werkelijkheid in
